Kabestan z kolekcji

Z pewnych źródeł wynika, że będą dwa identyczne kabestany, a nawet jeden podwójny  (na potwierdzenie poczekamy do 65 numeru).

 

Elementy kabestanu

instrukcja montażu


kabestan z kolekcji (zeszyt 64)

Na blogu, ZESZYT 65  Marek napisał:

Przewidywania, że kabestan zmontowany w poprzednim etapie (zeszyt nr 64) jest częścią większej całości chyba właśnie się potwierdzają. Tym razem posklejałem kabestan podobny do poprzedniego z różnicą, że jego kolumna główna jest zdecydowanie niższa i jest wyposażony w osiem drążków (handszpaki). To może świadczyć, że poprzednio wykonany element kabestanu będzie znajdował się na pokładzie niższym a zbudowany aktualnie na pokładzie głównym. Całość będzie stanowiła kabestan piętrowy posiadający długi, wspólny trzpień. Prezentowany w kolekcji kabestan różni się budową od zachowanego oryginału. Różnica m.in. polega na odmiennej ilości żeber bocznych i znacznie odbiegającemu systemowi umocowania na trzpieniu handszpaków.
...

Ślady kleju, których w rzeczywistości „gołym okiem” nie widać to efekt rekonstrukcji „zębatki” będącej podstawą żeber kabestanu. Przy próbie oszlifowania zwęglonej krawędzi po cięciu laserowym element rozleciał mi się w rękach. Tak, więc polecam ostrożność w obchodzeniu się z nim.

zmontowany górny kabestan

I tu pojawia się problem ponieważ pan Krzysztof Gerlach w swoim cyklu Kotwice żaglowców i wczesnych parowców napisał:

...W drugiej połowie XVII stulecia skonstruowano kabestany podwójne (dwa użebrowane bębny na wspólnym wale), początkowo bez głowicy przy dolnym bębnie...

Czyli na Vasie raczej podwójny kabestan nie mógł zaistnieć, skoro to wynalazek późniejszy. Zresztą dobrze to widać na planie, gdzie są nawet trzy kabestany, ale żaden podwójny:



Największy kabestan jest na dolnym pokładzie działowym, między grotmasztem a bezanem, drugi - pokład wyżej, a trzeci na górnym pokładzie.

Podobnie było w pierwszej kolekcji (2003 r.)  Galeon - San Juan Bautista, jednak tam była burta otwarta i ten kabestan (nieprawidłowy dla epoki) był widoczny. Tu chyba ten dolny nie będzie widoczny, więc waloryzacji można poddać tylko ten górny.

Jeżeli ktoś zechce waloryzować kabestan, to zebrane tu zdjęcia z Vasy i rysunki powinny pomóc.

_______________________________________________________________________

Kabestan XVII w. / Vasa, 1628

Przykład rekonstrukcji kabestanu Vasa ze znanej książki The Royal Warship VASA:


ozdobny "mechanizm" zapadki

Jak widać na tym planie jest osiem żeber (więc niewątpliwie jest to główny kabestan - dolny).

Kabestan z sześcioma żebrami z pokładu okrętu w Vasamuset:










Krzysztof Gerlach napisał:

Niewątpliwie najważniejszym urządzeniem do obsługi kotwic na dużych okrętach był – najpóźniej od drugiej połowy XVI w. – kabestan, chociaż na małych żaglowcach nigdy całkowicie nie wyparł kołowrotu o poziomej osi obrotu.

Pierwotne kabestany konstruowano skrajnie prymitywnie. Pionowy bęben przebijano u góry kilkoma otworami umieszczonymi na różnych wysokościach. Przelotowość otworów umożliwiała przepychanie przez nie długich drągów służących jako handszpaki po obu stronach bębna. Jednak w takim rozwiązaniu otworów nie mogło być zbyt dużo (maksymalnie cztery), a każda para handszpaków znajdowała się w innej odległości od pokładu. Jeśli więc jeden drąg sytuowano na ergonomicznie optymalnej wysokości – ramion człowieka – wszystkie pozostałe leżały za nisko lub za wysoko! Ponieważ na jeden handszpak mogło naciskać najwyżej ośmiu ludzi, nie dało się ustawić przy takim kabestanie więcej niż 64 marynarzy.

Jeszcze na największych okrętach z pierwszej połowy XVII w., ciągle względnie małych, a więc wyposażanych w lekkie kotwice, to wystarczało (patrz rys. kabestanu Vasy), ale potem stało się nieadekwatne do potrzeb.



Prymitywny kabestan wielkiego okrętu Wasa z 1628 r. Brak później wymyślonej głowicy, handszpaki w przelotowych otworach na różnych wysokościach.
Rys. Krzysztof Gerlach


Charakterystyczny element kabestanów stanowiły pionowe żebra na bębnie, wzmacniane klinowymi klockami u podstawy (potem także blisko głowicy), które bez nadmiernego podnoszenia masy całości zwiększały znacznie średnicę nawijania liny, polepszając jej przyleganie. Zespół żeber zwężał się stożkowo ku górze, ale miał ostry występ na pewnej wysokości, ograniczający górny poziom nawijania się liny. Jeśli marynarze obracali handszpakami na tym samym pokładzie, na którym przesuwała się lina kotwiczna (co przy pojedynczych kabestanach było nieuniknione), dwa razy na obrót musieli przekraczać tę linę (albo linę pomocniczą „bez końca”); wypraktykowano, że podnoszenie nóg na wysokość ponad 60 cm bardzo utrudnia pracę, zatem ta wartość została uznana za górną granicę i wyznaczała położenie owego występu na żebrach.

Obrotowi wstecznemu kabestanu zapobiegały zapadki. W pierwotnej wersji dwie zapadki (dla przeciwnych kierunków obrotu) obracały się na czopach mocowanych do pokładu.




---

---

SCHEMATY

 

_________________________________________________________

Model w skali 1:10 w Vasamuseet

Jak widać kabestan z kolekcji nijak się ma do tego z materiałów promocyjnych









https://sites.google.com/site/clayton707/1-10-scale-vasa-artillery
https://sites.google.com/site/clayton707/1-10-scale-vasa-artillery/DSCN4185.JPG

________________________________

WALORYZACJA

Jak porównamy zdjęcia kabestanu i planu z początku tematu, to widać różnice jak powinien wyglądać kabestan, żebra i głowica, a jak to będzie w kolekcji.
Co prawda na planie jest osiem żeber, a na pokładzie tylko sześć. Jak pamiętam na Batavi główny kabestan (dolny) ma osiem żeber, a górny (na pokładzie) sześć.
Kto zechce zostawi takie (wiadomo wydane pare tys. nie po to, aby wyrzucać i inwestować kolejny grosz), kto zechce podszlifuje tylko do właściwego kształtu, a ambitni zrobią od podstaw decudując czy sześć czy osiem żeber.

Próba waloryzacji z włoskiego forum






Zaprezentuję mój kabestan do kolekcji Galeon - wzorowany na Vasie i Batavi.





Nie jest to trudne (kilka razy zmagałem się z problemem )
» [Galeon] Kabestan 2
http://www.koga.net.pl/forum/viewtopic.php?p=60681#p60681







________________________________