Temat może się przydać przy taklowaniu Santisima Trinidad.

Jarcio napisał:

Olinowanie HMS Victory

Rozpoczynając budowę modelu HMS Victory postanowiłem także opracować na własne potrzeby schematy i opisy olinowania. Mam nadzieję, że przyda mi się to w przyszłości (jeśli dotrę do tego ostatecznego etapu), a innym, którzy są bardziej zaawansowani w pracach nad modelem, pomoże sprawnie wykonać takielunek. W założeniu nie ma to być typowy, ogólny rysunek olinowania, lecz opis przebiegu poszczególnych lin na okręcie.

W tym wątku chciałbym zaprezentować efekty prac nad olinowaniem. Byłoby fajnie, gdyby wszyscy znawcy sznurkologii na Kodze przyłączyli się do tego projektu, poprawiali moje błędy i uzupełniali moje braki edukacyjne, zwłaszcza jeśli chodzi o poprawność polskiego nazewnictwa. Wszelkie merytoryczne sugestie mile widziane.

Wszystkie podane w opisach wielkości (np. długości bloków, średnice lin), zostały określone dla modelu w skali 1:96 , a zatem budujący w innej skali będą niestety musieli to sobie przeliczyć.

Musicie mi jednocześnie wybaczyć jakość rysunków (żaden ze mnie Van Gogh), których większość jest, delikatnie mówiąc, pokraczna. W rysunkach zdecydowanie nie zachowywałem też odpowiedniej skali. Mam jednak nadzieję, że w miarę czytelnie będą one obrazować układ olinowania.

Na początku chciałbym przedstawić poszczególne liny tworzące olinowanie stałe, opisując je według kolejności w jakiej wykonywano to olinowanie na okręcie tj:
1. olinowanie bukszprytu, w pierwszej kolejności gammoning, później watersztagi i wanty
2. olinowanie kolumn masztów (fok, grot, bezan), w pierwszej kolejności wanty później sztagi
3. olinowanie steng masztów (fok, grot, bezan), w pierwszej kolejności stenwanty, dalej stenpaduny a następnie stensztagi
4. olinowanie bramsteng (fok, grot, bezan), w pierwszej kolejności bramstenwanty, dalej bramstenpaduny i bramstensztagi

Tytułem wstępu przedstawiam kilka rysunków obrazujących typowe sposoby łączenia lin, dla lepszego zobrazowania stosowanej w opisach terminologii.( na rysunku poniżej podałem nieprawidłową nazwę - zamiast „odcięty szplajs” powinno być „podwójny szplajs”).

---

---

Łącznik cięgłowy bukszprytu (Gammoning)

1) Średnica liny - 0,65 mm
2) Każdy z dwóch łączników jest utworzony z liny przekładanej dziewięciokrotnie na bukszprycie i w otworach stewy.
3) W górnej części łącznik jest zakończony okiem, owija bukszpryt na „siodle” (gammoning fish), przechodzi przez oko i jest „zaciągany”; dalej biegnie w dół do otworu w stewie, z powrotem do góry, w dół do otworu w stewie itd. Na siodle lina łącznika układana jest od rufy w kierunku dziobu, a w otworach stewy odwrotnie – od dziobu do rufy, co tworzy układ lin w kształcie litery „X”.
4) Po ułożeniu 9 zwojów, lina jest jeszcze dwu lub trzykrotnie owijana wokół bukszprytu i mocno zaciągana. Następnie końcówką tej liny, całość łącznika jest przewiązywana siedmio lub dziewięciokrotnie w połowie jego długości; koniec liny mocowany jest do łącznika, w tzw. seizing.
5) Po zamocowaniu wszystkich lin, pomiędzy łącznik a stewę dziobową, powyżej otworów w stewie należy wstawić kliny celem dodatkowego napięcia zwojów tworzących łącznik; kliny należy wstawić po obu stronach stewy.

 

---

---

Watersztagi (Bobstays)

1) Średnica sztagów – 0,65 mm
2) Są to trzy sztagi, wewnętrzny, środkowy i zewnętrzny.
3) Sztagi wewnętrzny i środkowy przechodzą przez dwa otwory w przedniej części stewy dziobowej; lina tworząca watersztag jest połączona długim szplajsem, co tworzy z tej liny zamkniętą pętlę; szplajs znajduje się na górnej części serca.
4) W górnej części każdego watersztagu mocowane są „serca” (dł. 3,6 mm); tuż poniżej tych serc sztag jest przewiązywany dookoła liną (seized); dodatkowo watersztag wewnętrzny i środkowy są dookoła przewiązane liną tuż przed otworami w stewie dziobowej, przez które przechodzą.
5) Watersztag zewnętrzny nie tworzy pętli jak dwa pozostałe; jego dolne końce są zakończone okiem z kauszą oraz hakiem; haki mocowane są do oczek przytwierdzonych po każdej stronie burty, w części dziobowej, na głównym pasie wzmocnień (main wale), blisko stewy.
6) W miejscu gdzie watersztag zewnętrzny styka się ze stewą dziobową, obie „odnogi” sztagu są połączone liną owiniętą dookoła sztagu (seized), co tworzy kształt odwróconej litery „Y”.
7) Każde z serc watersztagów przewiązywane jest za pomocą talrepu z odpowiednimi sercami (dł. 3,6 mm) przytwierdzonymi do bukszprytu; serca do bukszprytu mocowane są za pomocą stropu, na końcach którego znajdują się oka szplajsowe; oka szplajsowe są łączone przewiązem na górnej powierzchni bukszprytu i spoczywają na klinach – na pierwszym klinie (licząc od rufy) watersztag wewnętrzny, na drugim środkowy, na trzecim zewnętrzny.
8) Wszystkie liny watersztagów (również stropy) są wypełniane (wormed) i owijane (served).

Perty bukszprytu (Bowsprit horses)

1) Średnica pert – 0,3 mm
2) Perty przebiegają powyżej bukszprytu.
3) W górnej części perty zakończone są okiem szplajsowym mocowanym do oka przytwierdzonego do dybów bukszprytu; oka mocowane są po bokach dybów, w ich górnej części, powyżej bomstengi.
4) Dalej perty biegną wzdłuż bukszprytu w kierunku rufy i przechodzą przez oka przymocowane do kołnierza dodatkowego foksztagu; dolny koniec tworzy oko z kauszą, które mocowane jest za pomocą przewiązu z okiem w podeście (w połowie jego długości).
5) Pomiędzy obiema pertami, od kołnierza dodatkowego foksztagu do dybów bukszprytu rozwieszona jest siatka.
6) Perty należy mocować dopiero po zamocowaniu dodatkowego foksztagu.

---

---

Przewiąz bomstengi (Heel lashing),

perty bomstengi i bramstengi (jibboom and flying jibboom horses)

1) Bukszpryt i bomstenga połączone są liną (śr. 0,2 mm) tuż powyżej siodła, na którym spoczywa stopa (heel) bomstengi; lina owijana jest wokół obu drzewc 3 lub 4 krotnie przy czym przynajmniej raz przechodzi przez otwór w stopie bomstengi.
2) Średnica pert – 0,3 mm.
3) Perty bomstengi są utworzone z jednej liny połączonej krótkim szplajsem i biegną po obu stronach tego drzewca (identycznie perty bramstengi); górny koniec liny tworzącej pertę jest uformowany w oko poprzez owinięcie liny (seized) pod stengami; oko mocowane jest w zwężeniu przed nokiem bomstengi (perta bomstengi) i przed nokiem bramstengi (perta bramstengi).
4) W dolnej części perta bomstengi jest owinięta dookoła bomstengi, tuż przed dybami bukszprytu; perta bramstengi w dolnej części jest mocowana dookoła bomstengi, tuż przed okuciem na noku bomstengi.
5) Na całej długości pert wiązane są supły, co 10 mm.

1) Średnica sztagów – 0,3 mm
2) Są to trzy sztagi - wewnętrzny, środkowy i zewnętrzny.
3) Górny koniec sztagu wewnętrznego jest mocowany do kauszy na ślizgaczu bomstengi; dalej przechodzi przez pierwszy otwór w delfiniaku (najbliżej bukszprytu), następnie przez pojedynczy blok (dł. 3 mm) na bakburcie; blok osadzony jest w stropie mocowanym dookoła bukszprytu, pomiędzy slingiem blindrei, a stropem dla stałej topenanty blindrei; na końcu sztagu zamocowany jest podwójny blok (dł. 3 mm) połączony liną z pojedynczym blokiem (dł. 3 mm) tworząc talię; pojedynczy blok mocowany jest hakiem do środkowego oka w pachole na bakburcie. Koniec liny odkładany jest wokół pachoła lub wokół talii (pomiędzy blokami).
4) Górny koniec sztagu środkowego jest mocowany w zwężeniu przed nokiem bomstengi za pomocą oka szplajsowego, zaraz za pertą bomstengi; dalej przechodzi przez drugi otwór w delfiniaku (licząc od bukszprytu), następnie przez pojedynczy blok (dł. 3 mm) na sterburcie; blok mocowany jest do tego samego stropu, co blok na bakburcie; na końcu sztagu jest talia (składająca się z bloku podwójnego i pojedynczego) mocowana hakiem do środkowego oka w pachole na sterburcie. Koniec liny odkładany jest wokół pachoła lub wokół talii (pomiędzy blokami).
5) Górny koniec sztagu zewnętrznego jest mocowany w zwężeniu przed nokiem bramstengi za pomocą oka szplajsowego, zaraz za pertą i zewnętrzną gają; dalej przechodzi przez trzeci otwór w delfiniaku (licząc od bukszprytu), następnie przez pojedynczy blok (dł. 3 mm) na sterburcie; blok osadzony jest w stropie zamocowanym dookoła bukszprytu obok poprzedniego stropu z dwoma blokami; w tym samym stropie, ale na bakburcie jest osadzony blok (dł. 2 mm) dla fokbombramsztagu. Na końcu sztagu jest talia (składająca się z bloku podwójnego i pojedynczego) mocowana hakiem do górnego oka w pachole na sterburcie. Koniec liny odkładany jest wokół pachoła lub wokół talii (pomiędzy blokami).

Układ lin na nokach steng bukszprytu, ślizgacze bomstengi i bramstengi

Ślizgacz – żelazny pierścień, służący do mocowania olinowania. Ślizgacz, z uwagi na to, że jego średnica była większa od średnicy drzewca na którym był umieszczony, mógł być swobodnie przemieszczany w górę i w dół stengi bukszprytu. Ślizgacz był obłożony skórą z wyjątkiem fragmentu, na którym była zamocowana kausza, hak i szekla.

Liny mocowane do ślizgacza bomstengi

1 - kausza do sztagu kliwra
5 i 7 – kausze do gaja wewnętrznego na sterburcie i bakburcie
6 – kausza do wewnętrznego sztagu delfiniaka
2 – hak do halsu kliwra (tack of the jib)
3 – szekla do autholera kliwra
4 – blok dla inholera kliwra
8 – blok dla niderholera kliwra

Liny mocowane do ślizgacza bramstengi

1 – kausza do sztagu latacza
2 – hak do halsu latacza (flying jib tack)
3 – szekla do autholera latacza
4 – blok (dł. 2,3 mm) dla niderholera latacza
5 – kausza dla inholera latacza

---

---

Burton pendant

1) Burton pendant były linami, do których mocowano bloki lub inne urządzenia takielunku i wykorzystywano np. do podnoszenia dużych ciężarów. Wówczas, gdy nie były używane zwisały luźno wzdłuż kolumny masztu; w czasie sztormu mocowano je do kolumny masztu przewiązem.
2) Burton pendant mocowane są przed zamocowaniem want. Na głowie kolumny masztu mocowane są po dwie pary pendant, na głowie każdej stengi po jednej parze.
3) Podwójna pendant jest wykonana z jednej liny (śr. 0,9 mm) tworzącej w górnej części pętlę, która mocowana jest na głowie kolumny masztu. Każda z pendant jest zakończona okiem z dużą kauszą.
4) Podwójna pendant ma po dwie odnogi, dłuższą i krótszą; długa dla fokmasztu ma 57 mm, dla grota 63 mm, krótka dla foka 52 mm, dla grota 58 mm.
5) W pierwszej kolejności mocowane są pendant na sterburcie, następnie na bakburcie.
6) Pendant są na całej długości wypełniane oraz owijane liną i płótnem.
7) Pendant mocowana na kolumnie bezana jest pojedyncza, dł. 50 mm, mocowana za pomocą podwójnego szplajsu.
8) Pendant na głowach steng masztów są pojedyncze (śr. 0,4 mm) i mocowane za pomocą podwójnego szplajsu; pendant mocowana na stendze foka ma długość 50 mm, na stendze grota 57 mm. Nie ma pendant na głowie bezanstengi.

Jarcio na potrzeby tego opracowania spolszczył ang. catharpins, catharpings na katarpiny.

12) Wyblinki (śr. 0,1 mm); wyblinki wiązane są w odstępach co 3,5 mm. Do want mocowane są za pomocą węzła wyblinkowego (clove hitch) z tym, że końcówki wyblinek zakończone są okiem, które do skrajnych want mocowane są za pomocą przewiązu. Sześć wyblinek tuż powyżej jufersów oraz sześć poniżej rozpórki podwantkowej jest mocowanych z pominięciem najbardziej skrajnych want – jednej od strony rufy i jednej od strony dziobu. Wyblinki mocowane są również na podwantkach, bez pomijania którejkolwiek podwantki, w odstępach co 3,5 mm.



13) Stenwanty (śr. 0,5 mm dla foka i grota, 0,35 mm dla bezana). Przed stenwantami mocowana jest jedna burton pendant (śr. 0,4 mm) za pomocą podwójnego szplajsu. Stenwanty w górnej części są mocowane i układane na głowie stengi w taki sam sposób, jak wanty na głowie kolumny masztu. Na grocie i foku mocowanych jest 6 stenwant (3 pary) z każdej strony burty, na bezanie 4 stenwanty (2 pary). Pomiędzy pierwszą parą want (na każdej burcie), tuż poniżej poprzecznej belki salingu jest mocowany blok „siostrzany” (sister block) - dł. 8 mm. W dolnej części stenwanty mocowane są do jufersów (śr. 3 mm) a te z kolei za pomocą talrepu (tak jak na wantach) do jufersów mocowanych w metalowych obejmach w platformie marsa. W górnej części stenwant mocowana jest rozpórka podwantkowa (pod stenwantami); do stenwant nie są mocowane podwantki.

 

---

---

Paduny (Backstays)

1) Paduny mocowane są na ułożonych stenwantach. Paduny mają tę samą średnicę co odpowiadające im stenwanty układane na danym maszcie.
2) Na stendze foka i grota jest po pięć padun z każdej burty, na bezanie po dwie.
3) W pierwszej kolejności (na foku i grocie) układana jest paduna pomocnicza (breast backstay), zaczynając od sterburty, a następnie kolejna na bakburcie. Na głowie stengi paduny pomocnicze mocowane są za pomocą oka szplajsowego. W swej górnej części paduna jest owijana na długości ok. 10 mm poniżej poprzecznej belki salingu, a ponadto na wysokości platformy marsa oraz rei foka i grota. Na końcu paduny zamocowany jest pojedynczy blok (dł. 3,5 mm). Przez ten blok przechodzi lina (śr. 0,4 mm), której jeden koniec jest wiązany pod trzecim jufersem na foku i pod drugim na grocie (licząc od dziobu), a do jej drugiego końca jest zamocowany pojedynczy blok (dł. 3,5 mm). Ten blok jest z kolei połączony liną (śr. 0,2 mm) z podwójnym blokiem (dł. 3,5 mm) tworząc talię. Blok podwójny zamocowany jest do obejmy pierwszego jufersa na ławie wantowej (dokładnie pod jufersem). Nadmiar liny jest odkładany wokół talii.
4) Na padunach pomocniczych są następnie układane stałe paduny (standing backstays) - po trzy sztuki z każdej burty na foku i grocie. Dwie pierwsze paduny są podwójne i w górnej części są mocowane tak samo jak wanty; trzecia stała paduna jest pojedyncza i w górnej części jest wiązana za pomocą podwójnego szplajsu. Pętle stałych padun są owijane. Na końcu każdej stałej paduny zamocowany jest jufers. Najbardziej wysunięta ku dziobowi stała paduna jest przymocowana talrepem do czwartego jufersa na ławie wantowej foka i do trzeciego jufersa na ławie wantowej grota; druga paduna do dziesiątego jufersa na ławie wantowej foka i do ósmego jufersa na ławie wantowej grota; trzecia paduna do czternastego jufersa na ławie wantowej foka i do pierwszego jufersa na dodatkowej małej ławie (tzw. stool), znajdującej się za ławą wantową grota.
5) Na końcu mocowana jest paduna ruchoma (shifting backstay), powyżej stałych padun. W górnej części jest mocowana za pomocą oka szplajsowego (owijanego liną), a na jej dolnym końcu znajduje się oko z kauszą. Do tego oka za pomocą haka przymocowany jest pojedynczy blok (dł. 3 mm), będący górnym blokiem talii. Dolny pojedynczy blok talii (dł. 3 mm) mocowany jest hakiem do oka przytwierdzonego na końcu ławy wantowej. Koniec talii odkładany jest wokół górnego haka.
6) Na bezanstendze znajduje się stała i ruchoma paduna na każdej burcie. Na dolnym końcu stałej paduny przytwierdzony jest jufers, mocowany talrepem do pierwszego jufersa na dodatkowej małej ławie za ławą wantową bezana. Na końcu ruchomej paduny znajduje się pojedynczy blok (dł. 2,5 mm) łączony liną (śr. 0,2 mm) tworzącą talię z pojedynczym blokiem (dł. 2,5 mm) zamocowanym hakiem do oka w skrajnym, rufowym końcu ławy wantowej bezana. Koniec talii odkładany jest wokół paduna, powyżej bloku.

 

---

---

Bramstenwanty (topgallant shrouds)

1) Średnica bramstenwant foka i grota – 0,3 mm, bezana 0,2 mm
2) Na foku i grocie są po trzy bramstenwanty na każdej burcie, na bezanie po dwie. Pierwsza para bramstenwant jest podwójna (tak jak inne wanty), trzecia bramstenwanta, na głowie bramstengi grota i foka mocowana jest za pomocą oka szplajsowego. Wanty układane są na pierścieniu wykonanym z liny (o średnicy bramstenwant) i ułożonym na głowie bramstengi przed bramstenwantami.
3) Pomiędzy pierwszą parą dwóch bramstenwant jest zamocowana kausza; znajduje się ona tuż poniżej wiązania tworzącego z dwóch want pętlę.
4) Każda bramstenwanta przechodzi przez otwory w poprzecznych belkach salingu; w miejscu przejścia wanty są owijane. Dalej bramstenwanty przechodzą pomiędzy stenwantami i opierają się na wewnętrznej stronie rozpórki podwantkowej; następnie biegną w dół równolegle do stenwant a ich dolny koniec zakończony jest okiem z kauszą. To oko mocowane jest przewiązem do drugiego oka z kauszą zamocowanego w stropie, który wiązany jest dookoła obejmy dolnego jufersa przewidzianego dla stenwant.
5) Bramstenwanty są mocowane przewiązem do pierwszej, trzeciej i piątej obejmy jufersa (na foku i grocie) oraz do pierwszej i trzeciej na bezanie.

---

---

Bramstenpaduny (topgallant backstays)
i bombramstenpaduny (royal backstays)

1) Bramstenpaduny – śr. 0,3 mm dla foka i grota, 0,2 mm dla bezana.

2) Bramstenpaduny, na głowie bramstengi mocowane są za pomocą oka szplajsowego; w dolnej części paduny znajduje się jufers (śr. 2 mm) mocowany talrepem do piętnastego jufersa na ławie wantowej (w przypadku foka) i do drugiego jufersa na małej ławie (w przypadku grota i bezana).

3) Wg C. Nepean Longridge’a na okrętach klasy Victory, na głowie bramstengi foka i grota mocowana była dodatkowo ruchoma bramstenpaduna. Na jej końcu był zamocowany pojedynczy blok (dł. 2 mm) połączony liną (śr. 0,2 mm) z drugim pojedynczym blokiem (dł. 2 mm), zamocowanym hakiem do oka przytwierdzonego w rufowej części ławy wantowej (w przypadku foka) oraz w rufowej części małej ławy (w przypadku grota). Ta bramstenpaduna jest także oznaczona na planach S. Hebdy.

4) Bombramstenpaduny – śr. 0,25 mm dla foka i grota, 0,15 mm dla bezana; na głowie bombramstengi mocowane są za pomocą oka szplajsowego, w dolnej części paduny znajduje się oko z kauszą mocowane za pomocą przewiązu do oka przytwierdzonego na końcu ławy wantowej foka oraz na końcu małej ławy grota i bezana.

---

---

Grotsztag (Main stay)

1) Grotsztag (śr. 1,6 mm) wykonany jest z liny lewoskrętnej (podobnie jak pozostałe sztagi).
2) W górnej części grotsztag zakończony jest okiem, przez które przechodzi sztag, tworząc w ten sposób pętlę. W miejscu styku sztagu z okiem znajduje się gałka turecka, która powinna być umiejscowiona nieznacznie poza obrębem platformy marsa; pętla z gałką turecką jest owijana liną (served) do 6 mm poniżej gałki; od tego miejsca grotsztag jest tylko wypełniany (worming).
3) Pętla sztagu układana jest na głowie kolumny grotmasztu, oplatając ułożone wcześniej wanty; dalej biegnie w kierunku dziobu nad rufowym i pod dziobowym jarzmem poprzecznym marsa i przebiega obok kolumny fokmasztu, po stronie sterburty. W dolnej części do sztagu mocowane jest serce (dł. 6,5 mm), a końcówka sztagu jest odkładana na sztagu i dwukrotnie owijana.
4) Grotsztag jest następnie łączony przewiązem (śr. 0,3 mm) z kołnierzem grotsztagu (śr. 1,1 mm). Przewiąz przechodzi przez serce zamocowane na grotsztagu i półserce (dł. 6,5 mm) mocowane w górnej części kołnierza za pomocą dwukrotnego owinięcia.
5) Kołnierz grotsztagu tworzy lina, która zakończona jest okiem szplajsowym. Drugi koniec liny przechodzi przez otwór w podeście łączącym fordek z bukszprytem (gangboard), dalej biegnie w dół przez otwór w pachole na sterburcie, przez otwór w stewie dziobowej, następnie biegnie do góry przechodząc przez pachoł na bakburcie, przez podest i ostatecznie przez oko na końcu kołnierza, a następnie jest odkładana na kołnierzu i mocowana za pomocą trzech owijek.
6) Kołnierz grotsztagu jest owijany liną (served) na całej długości.

---

---

Pomocniczy grotsztag (Main preventer stay)

1) Pomocniczy grotsztag (śr. 1,0 mm) w górnej części mocowany jest w taki sam sposób jak grotsztag, za pomocą pętli z gałką turecką; pętla sztagu pomocniczego układana jest powyżej pętli grotsztagu.
2) Pętla z gałką turecką jest owijana liną (served) do 6 mm poniżej gałki, a poniżej tego miejsca sztag jest tylko wypełniany (wormed). Na pętli pomocniczego grotsztagu (w części za głową kolumny grota) zamocowany jest strop z kauszą do mocowania bezanbombramsztagu.
3) W dolnej części pomocniczego grotsztagu mocowane jest serce (dł. 4,5 mm), a końcówka sztagu jest odkładana na sztagu i dwukrotnie owijana (tak samo jak grotsztag).
4) Pomocniczy grotsztag jest następnie łączony przewiązem (śr. 0,3 mm) z kołnierzem pomocniczego grotsztagu (śr. 1,1 mm). Przewiąz przechodzi przez serce zamocowane na pomocniczym grotsztagu i półserce (dł. 4,5 mm) mocowane w górnej części kołnierza pomocniczego grotsztagu.
5) Kołnierz pomocniczego grotsztagu jest wykonany z liny połączonej krótkim szplajsem, tworząc tym samym zamkniętą pętlę. W górnej części do kołnierza przymocowane jest półserce. Kołnierz pomocniczego grotsztagu spoczywający na półsercu tworzy następnie dwie odnogi, z których każda zakończona jest pętlą. Te dwie pętle kołnierza mocowane są pod bukszprytem za pomocą przewiązu (śr. 0,2 mm).
6) Kołnierz pomocniczego grotsztagu jest owijany liną na całej długości.
7) Grotsztag i pomocniczy grotsztag są połączone liną (śr. 0,2 mm) wiązaną w zygzak.

---

---

Foksztag (Fore stay)
i pomocniczy foksztag (Fore preventer stay)

1) Foksztag (śr. 1,5 mm) mocowany jest na głowie kolumny masztu w ten sam sposób jak grotsztag; identyczne zasady jak w grotsztagu dotyczą umiejscowienia gałki tureckiej, owijania i wypełniania sztagu.
2) Sposób wykonania i mocowania kołnierza foksztagu (śr. 0,8 mm) jest taki sam jak kołnierza pomocniczego grotsztagu; kołnierz foksztagu mocowany jest dopiero po założeniu want bukszprytu, za pierwszym klinem na bukszprycie (patrząc od rufy w kierunku dziobu).
3) Serce i półserce foksztagu – dł. 6,5 mm.
4) Pomocniczy foksztag (śr. 0,9 mm) mocowany jest na głowie kolumny masztu tak samo jak pomocniczy grotsztag; identyczne zasady jak w pomocniczym grotsztagu dotyczą położenia gałki tureckiej, owijania (serving) i wypełniania (worming). Na pętli pomocniczego foksztagu (w części za głową kolumny foka) zamocowany jest strop z kauszą do mocowania grotbombramsztagu.
5) Sposób wykonania i mocowania kołnierza pomocniczego foksztagu (śr. 0,5 mm) jest taki sam jak kołnierza foksztagu; kołnierz pomocniczego foksztagu mocowany jest dopiero po założeniu want bukszprytu, za drugim klinem na bukszprycie (patrząc od rufy w kierunku dziobu).
6) Serce i półserce pomocniczego foksztagu – dł. 4,0 mm.
7) Foksztag i pomocniczy foksztag są tak samo łączone liną w zygzak jak grotsztag z pomocniczym grotsztagiem.

---